Prevoz dece u automobilu - Sve što trebate da znate o auto-sedištima
Bezbednost nikada nije na odmoru
Auto-sedišta su najbolji način da zaštitite svoju decu u toku vožnje, ona se još nazivaju i bezbednosna sedišta za decu.
Ključan faktor za bezbednost dece je izbor adekvatnog sedišta i pravilno korišćenje. Kada birate auto-sedište, važno je da odgovara visini, težini i starosti vašeg deteta.
Nemojte zaboraviti, auto-sedišta su neizostavan deo opreme za decu.
R44 i R129 (i-Size) evropski standardi bezbednosti
Trenutno su važeća dva standarda o bezbednosti auto sedišta:
- R44/04 i R129 (i-Size)
- R44 se bazira na težini deteta
- R129 se bazira na visini deteta
- I-Size je noviji, rigorozniji standard. Stupio na snagu 2013. godine i u budućnosti će zameniti R44 standard.
REGULATIVE
R44
ECE R 44 04 je regulativa koja se još uvek primenjuje kod auto-sedišta.
Prema pravilniku, dete od 9kg je moguće postaviti u smeru vožnje, što donosi visok rizik povrede vrata. Ova regulativa ne definiše standarde koji se odnose na bočnu zaštitu dece.
Nejasna je klasifikacija, jer se regulativa zasniva samo prema težini deteta, a to može dovesti do pogrešne upotrebe auto-sedišta. Za razliku od nove i-Size regulative, R 44 može dovesti do nepravilnog postavljanja i korišćenja auto-sedišta.
R129 (I-SIZE)
R129 ili i-Size nova je regulativa auto-sedišta, čija se primena očekuje u budućnosti. Na snagu zvanično je stupila 2013. godine. Još uvek se auto-sedišta prema oba standarda smatraju ispravnim i nalaze se na tržištu.
I-Size regulativa se najviše odnosi na auto-sedišta za bebe od 0-4 godine, tačnije na dodatnu bezbednost za decu tog uzrasta. Glavne karakteristike i novine i-Size regulative su:
- Bolja zaštita glave
- Obezbeđuje da se dete od 15 meseci vozi suprotno od pravca vožnje
- Povećanja sigurnost u slučaju frontalnog i bočnog udara
- Obavezno dolazi sa Isofix bazom
VRSTE INSTALIRANJA/FIKSIRANJA AUTO-SEDIŠTA
UZ POMOĆ POJASA AUTOMOBILA
Kada se sedište pričvršćuje pojasom, dobro proučiti uputstva proizvođača. Postoje ograničenja koja zavisi od tipa vozila. Kod kombinovanih auto-sedišta postoje i plave i crvene oznake, a pratite ih u zavisnosti od toga u kom smeru postavljate sedište.
Kada se pojas automobila provuče kroz proreze i označenu putanju, auto-sedište treba snažno utisnuti u sedište automobila, a pojas zatezati što je više moguće. Ukoliko auto-sedište ima kopču, njome dodatno učvrstiti zategnut pojas.
Pravilno pričvršćeno auto-sedište ne bi smelo da se pomera više od 2 cm levo – desno.
ISOFIX
Oko 70 odsto auto-sedišta ne montira se na zadovoljavajući način sa stanovišta sigurnosti. Razvijen je ISOFIX sistem koji omogućava da se auto-sedište lakše postavi u automobilu, što smanjuje mogućnost greške.
Isofix sistem u samoj šasiji ima dve pričvrsne tačke, koje se mogu napipati u pregibu između naslona i sedalnog dela zadnjeg sedišta automobila. Ovim sistemom se ne može pričvrstiti svako dečje auto-sedište već samo ona opremljena Isofixom.
Sve što je potrebno, jeste da izvučete dva nastavka iz samog auto sedišta i ubacite ih u predviđeni deo. Iindikator na auto sedištu pokazaće „zeleno svetlo“ da ste pravilno postavili auto sedište.
DODATNO FIKSIRANJE AUTO-SEDIŠTA
POTPORNA NOGA
Autosedišta za decu su se poboljšala, a testiranje Consumer Reports-a pokazuje da se napredak nastavlja sa pojavom „Potporne noge“. Ova karakteristika daje autosedištu dodatnu podršku tako što proteže „nogu“ od baze autosedišta do poda vozila. Dodaje stabilnost i bolje integriše dečje sedište u vozilo tokom sudara, smanjujući prenos energije sudara na dete u auto sedištu.
Podešavanje je prilično lako u većini sedišta u vozilu. Važno je da središnji položaji sedišta u automobilima koji imaju veliku „ispupčenje“ na podu mogu sprečiti da se noga potpuno ispruži. U tom slučaju auto sedište treba postaviti na zadnjim spoljašnjim ili suvozačevim mestima u automobilu.
TOP TETHER
Auto sedište sa Isofix-om će imati dva Isofix nastavka na zadnjoj strani auto sedišta, skoro sva auto-sedišta sa Isofix-om imaju i treću tačku pričvršćivanja koja može biti potporna noga ili Top Tether.
Top tether je traka koja je pričvršćena za naslon dečijeg auto sedišta sa kukom na kraju. Kači se za mesto u automobilu koje se nalazi iza zadnje klupe, na krovu automobila ili u gepeku. Važno je nepomeštai kuku sa kusom za fiksiranje tereta. Nemaju svi automobili kuku za Top tether.
Top tether sprečava pomeranje sedišta ka napred, za 10 do 15cm. To nedozvoljava da dete udari glavom u prednje sedište automobila.
ADAC testiranje
Svake godine u maju, nemačka kompanija ADAC i Stiftung Warentest zajedno sa Međunarodnom organizacijom za testiranje i istraživanje potrošača (ICRT), objavljuje rezultate najvećeg testa za dečija auto sedišta.
Neka od najnovijih modela auto sedišta na tržištu se testiraju, a kriterijumi za ocenjivanje su striktniji nego za Evropske Standarde ECE-R 44.
Rezultate ADAC testa koriste mnogi proizvođači automobila kako bi se prilagodili najmlađima i poboljšali svoje bezbednosne sisteme, ali i sami proizvođači auto sedišta prilikom kreiranja novih modela.
Finalni rezultati testa obuhvataju individualne performanse proizvoda u frontalnim i bočnim sudarima, kao i one u pogledu rukovanja i udobnosti.
Do 2011. godine prilikom testiranja korišćeno je vozilo Opel Astra, a na poslednjem tesitiranju VW Golf VI. Testiranje se sprovodi u specijalnoj laboratoriji u kojoj se simulira frontalni sudar pri brzini od 64 km/h i bočni pri brzini od 50 km/h. Kako bi uslovi bili što približniji realnim, za potrebe testiranja koristi se lutka najnovije generacije, poznatija kao Q-Dummy.
Za svaku kategoriju autosedišta koristi se lutka odgovarajuće težine, koja ima veliki broj senzora a oni u toku udara kompjuteru šalju važne vrednosti, poput opterećenja i pritiska sile koja se trpi prilikom sudara. Prilikom testiranja ispituju se i putanje sigurnosnih pojaseva, veličina i stabilnost sedišta, zaštita osetljivog predela oko glave i vrata, kao i ergonomija samog sedišta.
Novina od 2011. je i testiranje na tokisčnost materijala svih delova sa kojima dete dolazi u direktan kontakt. Testira se prisutnost azota, teških metala i zapaljivih materijala. Svako auto-sedište koje prođe ADAC-ov test može dobiti jednu od sledećih ocena: veoma dobro, dobro, zadovoljavajuće, dovoljno, nezadovoljavajuće.
Za ADAC-ove sudije najvažiniji kriterijumi ostaju sigurnost, ergonomija i lakoća korišćenja. Sudije su došle do zaključka da roditelji u svakoj grupi imaju veliki izbor dobrih i bezbednih sedišta, ali i da proizvođači još uvek ne posvećuju dovoljno pažnje osetljivoj temi zagađenja, te da je tesiranje na toksičnost materijala korak u pravom smeru za postavljanje novih standarda.
Atest testiranje
Regulacija 44 Ekonomske komisije Ujedinjenih nacija za Evropu propisuje standarde sigurnosti dečjih auto-sedišta. Svako sedište koje ima atest zadovoljilo je propisane standarde i može se koristiti za zaštitu dece u vozilima.
Auto-sedišta koja nemaju atest ne bi smela da se prodaju u svrhu korišćenja u automobilu.
Za testiranje dečjih sedišta, odnosno za potvrdu da su ona u skladu s UNECE propisima, odgovorni su sami proizvođači. Nadležna institucija države izdaje atest na osnovu rezultata testiranja koja proizvođač za svaki pojedini model auto-sedišta mora da joj preda.
Svaka evropska država, potpisnica sporazuma kojim je donesena regulacija, ima svoj kod i on se nalazi na oznaci atesta svakog dečjeg auto-sedišta koje zadovoljava standarde propisane tom odredbom.
Oznake atesta nalaze se na nalepnici na sedištu, sa zaokruženim slovom E i brojem koji označava kôd zemlje koja je izdala atest:
Važno je znati da se u okviru ovog procesa testira samo model auto-sedišta koje proizvođač želi da iznese na tržište. Pojedinačna auto-sedišta ne prolaze testiranje, jer prema Regulaciju 44 sedište se stavlja u stresne uslove kakvi nastaju u najčešćim sudarima u kojima putnici stradaju.
Nakon tog testiranja ono više nije upotrebljivo, baš kao što nije ni auto-sedište koje je bilo u sudaru.
uvek ne posvećuju dovoljno pažnje osetljivoj temi zagađenja, te da je tesiranje na toksičnost materijala korak u pravom smeru za postavljanje novih standarda.
ZAKON O SAOBRAĆAJU U SRBIJI
- 1.Prema članu 31 zakona o saobraćaju predviđeno je da se u motornom vozilu na prednjem sedištu ne može prevoziti dete mlađe od 12 godina
- 2.Dete niže od 135cm, prevozi se vezano u odgovarajućem homologovanom bezbednosnom sedištu koje je pričvršćeno za vozilo u skladu sa deklaracijom proizvođača vozila, odnosno proizvođača bezbednosnog sedišta, osim u vozilima za javni prevoz putnika
- 3. Dete do 3. godine može se prevoziti na prednjem sedištu ukoliko se prevozi u bezbednosnom sedištu koje je okrenuto suprotno pravcu kretanja vozila kada vozilo nema ili je isključen bezbednosni vazdušni jastuk
- 4.Dete starije od 4 godine može se prevoziti vezano sigurnosnim pojasom vozila uz upotrebu homologovanog bezbednosnog podmetača (booster sedišta), ukoliko visina deteta omogućava bezbedno vezivanje i ukoliko na mestu gde sedi postoji ugrađen naslon za glavu
- 5.Odredbe iz ovog člana se ne primenjuju u slučaju prevoza lica nižeg od 135cm na sedištu u vozilu za koje po važećim propisima ne mora postojati sigurnosni pojas, odnosno priključak za vezivanje sigurnosnog pojasa
- 6.Propise koji bliže određuju način prevoženja dece i uslove koje mora ispunjavati auto sedište donosi ministar saobraćaja
